ცხოვრებაში გარდაუვალია დანაკარგები. იქნება ეს საყვარელი ადამიანის გარდაცვალება, ურთიერთობის დასასრული, სამსახურის დაკარგვა, თუ სხვა მნიშვნელოვანი ცვლილება, ჩვენ ყველანი განვიცდით გლოვას. ეს არის ბუნებრივი და აუცილებელი პროცესი, რომელსაც დრო და ემოციური ძალა სჭირდება.

ცნობილია გლოვის რამდენიმე ეტაპი, რომლებიც დაგვეხმარება იმის გაგებაში, თუ რას შეიძლება ველოდოთ ამ რთულ პერიოდში. მნიშვნელოვანია გვახსოვდეს, რომ ეს ეტაპები ხაზოვანი არ არის და ყველა ადამიანი გლოვას ინდივიდუალურად განიცდის.

გლოვის 5 ეტაპი (კუბლერ-როსის მოდელი):

  1. უარყოფა (Denial): პირველ ეტაპზე ადამიანი შეიძლება შოკირებული იყოს და ვერ იჯერებდეს მომხდარს. ფიქრობდეს: “ეს არ შეიძლება ხდებოდეს”, “ეს სიზმარია”. უარყოფა არის თავდაცვის მექანიზმი, რომელიც გვეხმარება დავძლიოთ პირველადი ტკივილი.
  2. ბრაზი (Anger): როგორც კი რეალობას ვეჯახებით, უარყოფა იცვლება ბრაზით. შეიძლება გაბრაზებულები ვიყოთ საკუთარ თავზე, გარდაცვლილზე, ბედზე, ექიმებზე ან სხვებზე. ბრაზი არის ტკივილის გამოხატვის კიდევ ერთი გზა.
  3. ვაჭრობა (Bargaining): ამ ეტაპზე ადამიანი ცდილობს “გარიგებას” დანაკარგთან. ფიქრობს: “ნეტავ შემეძლოს დროის უკან დაბრუნება”, “ღმერთო, თუ ამას გავაკეთებ, ის დაბრუნდება”. ეს არის მცდელობა, როგორმე თავიდან ავიცილოთ გარდაუვალი.
  4. დეპრესია (Depression): როდესაც ვაცნობიერებთ დანაკარგის რეალობას და მის მუდმივობას, შეიძლება დაგვეწყოს ღრმა სევდა, უიმედობა და ინტერესის დაკარგვა ცხოვრების მიმართ. ეს არ არის უბრალოდ “ცუდ ხასიათზე ყოფნა”, არამედ ნამდვილი ემოციური ტკივილი.
  5. მიღება (Acceptance): მიღება არ ნიშნავს დანაკარგის “დავიწყებას” ან “კარგად ყოფნას”. ეს ნიშნავს იმის შეგუებას, რომ დანაკარგი რეალურია და ჩვენ უნდა ვისწავლოთ მასთან ცხოვრება. ამ ეტაპზე შეიძლება ვიგრძნოთ სიმშვიდე და შევძლოთ მომავალზე ფოკუსირება.

რა უნდა ველოდოთ გლოვის დროს?

გლოვის პროცესი უნიკალურია თითოეული ადამიანისთვის, მაგრამ არსებობს რამდენიმე საერთო რამ, რაც შეიძლება განიცადოთ:

  • ემოციური ცვალებადობა: შეიძლება იგრძნოთ ემოციების მთელი სპექტრი – სევდა, ბრაზი, შიში, შვება და სხვა. ეს ნორმალურია.
  • ფიზიკური სიმპტომები: სტრესმა შეიძლება გამოიწვიოს ფიზიკური სიმპტომები, როგორიცაა დაღლილობა, ძილის პრობლემები, მადის ცვლილება, თავის ტკივილი და სხვა.
  • კოგნიტური ცვლილებები: შეიძლება გაგიჭირდეთ კონცენტრაცია, მეხსიერების პრობლემები შეგაწუხოთ, ან გაგიჭირდეთ გადაწყვეტილებების მიღება.
  • სოციალური ცვლილებები: შეიძლება მოგინდეთ ადამიანებთან ურთიერთობის შეზღუდვა ან, პირიქით, მეტი მხარდაჭერის ძიება.
  • სულიერი ცვლილებები: შეიძლება გადააფასოთ თქვენი რწმენა და მსოფლმხედველობა.

მნიშვნელოვანია გახსოვდეთ:

  • არ არსებობს “სწორი” გზა გლოვისთვის. მიეცით საკუთარ თავს უფლება იგრძნოთ ის, რასაც გრძნობთ.
  • დრო მკურნალია. გლოვას დრო სჭირდება. ნუ აიძულებთ საკუთარ თავს “გადალახოთ” ის სწრაფად.
  • მოძებნეთ მხარდაჭერა. ესაუბრეთ მეგობრებს, ოჯახის წევრებს ან მიმართეთ ფსიქოთერაპევტს.
  • იზრუნეთ საკუთარ თავზე. ეცადეთ მიიღოთ საკმარისი ძილი, იკვებოთ ჯანსაღად და იყოთ ფიზიკურად აქტიური.
  • იყავით მომთმენი საკუთარი თავის მიმართ. გლოვა რთული პროცესია, იქნება აღმავლობები და დაღმავლობები.

გლოვა არის სიყვარულის ფასი. ნება მიეცით საკუთარ თავს განიცადოთ ეს პროცესი და გახსოვდეთ, რომ მარტო არ ხართ.

დასკვნა

გლოვა ცხოვრების განუყოფელი ნაწილია და თითოეული ადამიანი მას თავისებურად განიცდის. კუბლერ-როსის მოდელის მიხედვით გამოყოფილი 5 ეტაპი (უარყოფა, ბრაზი, ვაჭრობა, დეპრესია და მიღება) გვეხმარება გავიგოთ ამ რთული პროცესის შესაძლო მიმდინარეობა, თუმცა მნიშვნელოვანია გვახსოვდეს, რომ ეს ეტაპები არ არის ხაზოვანი და ყველა ადამიანი გლოვას ინდივიდუალურად გადის.

გლოვის დროს საკუთარი თავის მიმართ მომთმენი ყოფნა, ემოციების მიღება, მხარდაჭერის ძიება და საკუთარ თავზე ზრუნვა გადამწყვეტია. გახსოვდეთ, რომ დრო მკურნალია და საბოლოოდ ტკივილი იკლებს, თუმცა დანაკარგის ხსოვნა ყოველთვის დარჩება. მიეცით საკუთარ თავს უფლება იგლოვოთ და იცოდეთ, რომ ამ გზაზე მარტო არ ხართ.