როგორც წესი არაერთი დიეტური ტენდენცია ყოფილა მოდაში და მოდიდან გასული. ერთ კვირას კითხულობთ, რომ ნახშირწყლების ჭამა მავნებელია, მეორე კვირას კი – რომ სავსე ცხიმის მქონე რძის პროდუქტები არ შეიძლება. ყოფილა სტატიებიც, სადაც წერია, რომ მხოლოდ დღის გარკვეულ საათებში უნდა ვჭამოთ. ძალიან ბევრი წინააღმდეგობრივი ინფორმაცია არსებობს. როგორ გავარჩიო მითი და ფაქტი კვებასთან დაკავშირებით?
დღევანდელობაში ზღვა ინფორმაცია გვაქვს კვებასთან დაკავშირებით, მაგრამ მასში სიმართლესთან ერთად ბევრი სიცრუეც ურევია. ხშირად რთულია გაარკვიო, რა არის რეალურად კარგი შენთვის.
გთავაზობთ 10 მითის განმარტებას, რომ უფრო თავდაჯერებულები იყოთ კვებასთან დაკავშირებით:
1. ჯანსაღად კვება ძალიან ძვირია.
სწორი დაგეგმვით და სამზარეულოში ცოტა მეტი დროის გატარებით შესაძლებელია ჯანსაღად კვება მცირე ბიუჯეტითაც. დაგეგმე კვება და შეიძინე პროდუქტები ფასდაკლებებზე. შეინახე სეზონური ბოსტნეული და ხილი, ასევე ძირითადი პროდუქტები: ყავისფერი ბრინჯი, სრული მარცვლეულის მაკარონი, მშრალი ლობიო და ოსპი. გაყინული ან კონსერვირებული პროდუქტებიც კარგია, ოღონდ დააკვირდი, რომ შაქარი ან მარილი არ ჰქონდეთ დამატებული.
2. ყველას უნდა ჰქონდეს გლუტენის გარეშე დიეტა.
თუ გლუტენის აუტანლობა არ გაქვთ, გლუტენის ამოღება საჭირო არ არის. გლუტენი – ხორბალში, ქერისა და ჭვავის მარცვლებში არსებული ცილაა – შეიცავს ბ ვიტამინებსა და ბოჭკოს. ხშირად, როდესაც მწარმოებლები გლუტენს აშორებენ პროდუქტს, უნარჩუნებენ გემოს და სტრუქტურას შაქრის, მარილის ან გადამუშავებული სახამებლის დამატებით, რაც ნაკლებად ჯანსაღია.
3. შეგიძლია ჩვეულებრივი შაქრის ნაცვლად გამოიყენო თაფლი, მურაბა ან ქოქოსის შაქარი.
შაქარი მაინც შაქარია. მართალია, თაფლში ან მურაბაში მცირე რაოდენობით ვიტამინები ან მინერალები შეიძლება იყოს, მაგრამ ეს უპირატესობა მინიმალურია. ყველა მათგანი დამატებულ შაქრად ითვლება და უნდა შემოიფარგლოს დღიური ლიმიტით.
4. სავსე ცხიმის შემცველი პროდუქტები წონას მატებს.
ცხიმგაცლილი და ნაკლებცხიმიანი დიეტები 80–90-იანი წლების ტენდენცია იყო, თუმცა ბევრს დღემდე ეშინია ცხიმის. ცხიმს კი აქვს სასარგებლო ფუნქციები: იცავს ორგანოებს, ხელს უწყობს ზრდას, ვიტამინების ათვისებას და უჯრედული მემბრანების შენარჩუნებას. მთავარია, ავირჩიოთ ჯანმრთელი ცხიმები – ზეითუნის ზეთი, თხილეული, ავოკადო – და ავირიდოთ გაჯერებული და ტრანსცხიმები.
5. თუ წონის დაკლება გინდა, ნახშირწყლები უნდა ამოიღო.
დაბალი ნახშირწყლების დიეტა მოდური ტენდენციაა, რომელიც ბევრ მცდარ წარმოდგენას ქმნის. ნახშირწყლებს – მათ შორის ხილსა და მარცვლეულს – უსამართლოდ ცუდად ახსენებენ. დიეტები, რომლებიც გამორიცხავენ მთელ საკვებ ჯგუფს, პრობლემურია, რადგან იკარგება აუცილებელი საკვები ნივთიერებები. ჯობს, თავიდან ავიცილოთ გადამუშავებული ნახშირწყლები, როგორიცაა ჩიფსები და ორცხობილები, მაგრამ არა ყველა სახის ნახშირწყალი.
6. დეტოქს დიეტა ორგანიზმს ტოქსინებისგან წმენდს.
მეცნიერულად თითქმის არ არსებობს მტკიცებულება, რომ დიეტური “დასუფთავებები” მართლაც ასრულებენ მათ დაპირებებს. სინამდვილეში, შენი ღვიძლი, თირკმლები და ნაწლავები უკვე ყოველდღე ასრულებენ დეტოქსიკაციას. თუ გინდა სხეული “გაახალგაზრდავო”, უბრალოდ იკვებე ჯანსაღად, დალიე წყალი და შეამცირე გადამუშავებული საკვები.
7. 7 საათის შემდეგ ჭამა არ შეიძლება.
ღამით ჭამა თავისთავად წონის მომატებას არ იწვევს. მთავარია, რატომ ჭამ. ხშირად ვჭამთ არა შიმშილის, არამედ ჩვევის, მოწყენილობის ან გულისთქმის გამო. უმჯობესია, ყურადღება მიაქციო რატომ ჭამ და რას ჭამ, ვიდრე როდის.
8. ზოგიერთი პროდუქტი (გრეიფრუტი, წიწაკა, ძმარი) წვავს ცხიმს.
სამწუხაროდ, არცერთი პროდუქტი არ წვავს ცხიმს ისე, რომ მნიშვნელოვანი გავლენა იქონიოს წონის კლებაზე. მსგავსი დიეტები ხშირად არაბალანსირებულია და მოკლებულია აუცილებელ ნივთიერებებს. წონის კლება ამ დროს მხოლოდ კალორიების დეფიციტის შედეგია და ხშირ შემთხვევაში დროებითია.
9. ნატრიუმის შესამცირებლად უბრალოდ მარილი და შაქარი უნდა მოაშორო.
აშშ-ის კვების რეკომენდაცია გვეუბნება, რომ ნატრიუმის მაქსიმალური დღიური რაოდენობა უნდა იყოს 2,300 მგ, თუმცა საშუალოდ ხალხი იღებს დაახლოებით 3,400 მგ-ს. ძირითადი პრობლემა არ არის მხოლოდ დამატებული მარილი – ნატრიუმი ყველაზე მეტია გადამუშავებულ, მზა პროდუქტებში და რესტორნების საკვებში. ასე რომ, ჯობს მოარიდო თავი გადამუშავებულ საკვებს და ჭამო სახლში მომზადებული კერძები.
10. დაბალცხიმიანი ან ცხიმგაცლილი პროდუქტები ყოველთვის ჯანსაღია.
ხშირად ასეთ პროდუქტებში დამატებულია შაქარი ან ნატრიუმი, რათა შეინარჩუნონ გემო. ცხიმი კი გვაძლევს დანაყრების შეგრძნებას. დაბალცხიმიანის არჩევა შესაძლოა იმით დასრულდეს, რომ მალევე მოგშივდეს და კიდევ მიირთვა რაღაც. ჯობია, ყურადღება მიაქციო პროდუქტის შაქრისა და ნატრიუმის შემცველობას, წაიკითხო საკვების კვებითი ღირებულების ცხრილი და ყოველთვის უპირატესობა მიანიჭო გადაუმუშავებელ საკვებს. ასევე მნიშვნელოვანია წყალიც საკმარისად სვა.
თუ გსურს ჯანსაღად იკვებო, ყურადღებით წაიკითხე ეტიკეტები, შეამცირე გადამუშავებული საკვები, იკვებე მრავალფეროვნად და საჭიროების შემთხვევაში კონსულტაცია გაიარე დიეტოლოგთან ან ნუტრიციონისტთან.
